Gebiedsontwikkeling en waterveiligheid zijn prima te combineren
Zijn waterbeheer en gebiedsontwikkeling elkaars concurrenten?
‘Nee, ik ben geneigd te zeggen: nooit. We hebben samen te maken met één werkelijkheid van water en bodem. Je kunt de belangen van gebiedsontwikkelaars, overheden en waterschappen wel uit elkaar willen trekken, maar in feite zijn die één geheel, omdat ze met een en dezelfde plek te maken hebben. Een gebiedsontwikkelaar kan een bepaalde plek wel heel mooi vinden, maar zal uiteindelijk toch geen woningen willen bouwen op een plek die over tien jaar niet meer veilig is door overstromingsrisico? Gebiedsontwikkeling en waterveiligheid zijn geen botsende belangen, maar verschillende perspectieven. Het is onze rol om in kaart te brengen wat de gevolgen zijn voor het water- en bodemsysteem als je bepaalde veranderingen aanbrengt in een gebied. Ons waterschap doet dat in een gebied dat weliswaar jong is, maar waar we er ook heel veel ervaring mee hebben: op de bodem van de voormalige Zuiderzee.
Wordt het waterschap altijd vroeg aan tafel uitgenodigd?
‘Onze ervaringen zijn wisselend. Het besef groeit dat het belangrijk is om al heel vroeg samen aan tafel te zitten – vóór er bepaalde afslagen zijn genomen. Als het gebeurt dat een overheid of projectontwikkelaar ons niet meteen vanaf het begin meeneemt, dan horen we eigenlijk altijd: de volgende keer nodigen we jullie eerder uit. Alle partijen realiseren zich steeds beter dat het pas echt ondoordacht en duur is als je een besluit vanuit één perspectief neemt. Met een gezamenlijke perspectief bedoel ik overigens niet alleen alle partijen die bij gebiedsontwikkeling zijn betrokken, maar ook het sociaalmaatschappelijke perspectief: de ontwikkeling van een gebied moet bijdragen aan een plezierige, liefst verbeterde leefomgeving.’
Wat kan zo'n vroegtijdig overleg concreet opleveren?
‘Almere Pampus is een mooi voorbeeld. Op dit groot stuk landbouwgrond worden woningen ontwikkeld. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft die grond altijd in eigendom gehouden en verpacht als biologische landbouwgrond. Decennia geleden was al duidelijk dat deze grond ooit minder geschikt zou worden voor landbouw, onder andere door bodemdaling. Door de biologische landbouw zijn water en bodem van uitstekende kwaliteit. Om die kwaliteit te behouden wil de gemeente de grond zo min mogelijk bewerken. Het is de ambitie om de wijk waterneutraal te maken en het hemelwater op de laagste plekken op te vangen. Door aan de voorkant samen naar uitdagingen te kijken, kun je het gebied vanuit alle perspectieven, waaronder die van water en bodem, optimaal ontwikkelen. Of neem nieuwbouwproject Weezenlanden-Noord in Zwolle, waarbij ons buurwaterschap Drents Overijsselse Delta betrokken is. De huizen kunnen zowel in de daken als ondergronds water opvangen. Zo zie je: het is niet óf woningbouw óf wateropvang. Je kunt die zaken heel goed combineren als je het slim doet. Maar daarvoor is het dus wel nodig dat wij ons perspectief tijdig kunnen inbrengen.’
Wat zijn, behalve wateropvang, zaken waar jullie op hameren?
Eén meter zeespiegelstijging kunnen we technisch opvangen in Nederland – al is dat een hele klus. Wat men zich niet realiseert: het weer dat we erbij krijgen met die ene meter hoger, is niet aangenaam. Denk aan extreme regenval, langdurige droogte gevolgd door plotselinge clusterbuien en heftige stormen. Je bent er dus niet met alleen het intekenen van waterberging. Bij gebiedsontwikkeling moeten we veel meer dan voorheen rekening houden met allerlei weersextremen.’
Hoe krijg je alle neuzen dezelfde kant op?
‘Dat gaat soms stroef. Zo hebben we stevige discussies gehad over project Almere Duin. Normaal houden we om een dijk heen een marge aan voor toekomstige versterking. Andere partijen wilden een kleinere marge. Daar hebben wij mee ingestemd, maar onder de voorwaarde dat we de dijk wel sterker zouden maken dan de norm voorschrijft, zodat we de komende honderd jaar veilig zitten. We konden het moeilijk eens worden, onder andere vanwege de kosten. Wij houden vast aan de norm, omdat aan ons de zorg voor waterveiligheid is toevertrouwd. Het ingewikkelde is dat we gelijktijdig aan verschillende vraagstukken werken: klimaatverandering is gaande, de woningnood is hoog, de landbouw is bezig met een transitie, de waterkwaliteit staat fl ink onder druk. Dat maakt dat we ons niet kunnen permitteren om met z’n allen een robbertje te vechten. Daar hebben we simpelweg de tijd niet voor.’
