‘Laten we de woningbouwopgave nog sterker verbinden aan de energietransitie’
46,8 miljard kubieke meter. Zoveel aardgas werd in 2011 uit de Groningse bodem opgepompt. De energieprijzen? Die kwamen dat jaar niet of nauwelijks in het nieuws. Maar in 2011 werd ook gestart met Kortenoord, een nieuwbouwwijk zonder aardgas. Een gebiedsontwikkeling van BPD, in nauwe samenwerking met de gemeente Wageningen. De eerste bewoners wonen er nu tien jaar. Hun woningen worden verwarmd én (in hete zomers) gekoeld met een wko-systeem. Elektriciteit komt zoveel mogelijk uit zonnepanelen. Rijd er rond en je ziet het: de wijk is groen, goed en geslaagd. En populair. Niet in de laatste plaats door de (soms extreem) lage energielasten.
‘Sinds 2011 is de wereld nogal veranderd,’ zegt Patrick Joosen met gevoel voor understatement. Hij is regiodirecteur Zuid-West en ambassadeur voor het thema Duurzaamheid bij BPD. ‘Wat toen vooruitstrevend was, is nu standaard. Duurzaamheid zit in elke gebiedsontwikkeling van BPD. Het kennisniveau is enorm gestegen, ook doordat we een speciaal Expertteam Duurzaamheid hebben opgericht. Een nieuwe, jonge generatie ontwikkelaars verwacht niet anders dan dat we aandacht besteden aan energie en klimaat. En onze klanten doen dat ook, zeker nu. Het is geen issue meer, het is van ons allemaal.’
Scepsis is verdwenen
Gas uit Groningen, dat kan niet meer. Klimaatverandering is steeds zichtbaarder geworden in nu eens hete, dan weer kletsnatte zomers. Geopolitieke ontwikkelingen drijven de energieprijzen op naar tot voor kort onvoorstelbare hoogten. De kans is groot dat ze niet meer terugkeren naar de niveaus van vroeger. Het heeft ertoe geleid dat alle scepsis en terughoudendheid rond hernieuwbare energie zijn verdampt. Zonnepanelen, warmtepompen en isolatiematerialen zijn niet aan te slepen. Makelaars zien dat woningkopers veel meer dan vroeger naar het energiegebruik kijken. Meer dan ooit is een aantrekkelijke woning een energiezuinige woning. Juist de nieuwbouwwoning heeft daardoor ijzersterke papieren. Joosen: ‘Het is eigenlijk een bijzonder product. Een nieuwbouwwoning kan energieneutraal zijn, of zelfs energie leveren. Sowieso kan hij altijd nóg beter worden afgestemd op lager energiegebruik, en op reductie van de CO2-uitstoot tijdens de bouw. Dat is een proces dat al langer gaande is, maar het komt nu in een stroomversnelling. Voor ons is dat nu de uitdaging: hoe presteren we nog beter? Hoe stemmen we onze producten nog beter af op wat mensen vragen?’
Innovaties op grote schaal
Als antwoord op die vraag noemt hij Valkenhorst, in de gemeente Katwijk. ‘Daar voeren we met waterleidingbedrijf Dunea en de gemeente gesprekken over vernieuwende combinaties van collectieve en individuele wko-systemen, gevoed door aquathermie. Of kijk naar de binnenstedelijke gebiedstransformatie Binckhorst, Den Haag. We passen er SmartWindows toe. Slimme ramen die zo energie-efficiënt zijn dat ze 15 procent energie besparen.’ De ramen zijn gekoppeld aan slimme zonwering en een slimme thermostaat. Zo kan de nieuwbouwwoning de aanjager zijn van innovaties in de energietransitie. Op grote schaal toegepast kunnen die innovaties een flink verschil maken.
Vooruitstrevend: geen doel op zich
BPD past de SmartWindows (van het Delftse bedrijf PHYSEE) als één van de eerste Nederlandse gebiedsontwikkelaars toe in woningen. Het getuigt van vooruitstrevendheid, maar dat is geen doel op zich. Joosen: ‘In 80 procent van onze projecten willen we beter presteren dan de norm. In de resterende 20 procent willen we echt méér: innovaties op het gebied van energie, circulariteit, duurzame mobiliteit, en klimaat en landschap.’
De energietransitie zet BPD zo aan tot betere prestaties – en tot een permanente bezinning op middelen, technieken en mogelijkheden. Bijvoorbeeld bij installaties is nog veel winst te behalen: is die warmtepomp bijvoorbeeld echt wel zo energiezuinig? Kan het nog beter? Joosen: ‘Die SmartWindows laten mooi zien dat het altijd nóg slimmer kan. Het is een proces waarmee we dagelijks bezig zijn. We gaan met kleine stappen vooruit, maar zo kom je volgens ons het verst.’ En niet alleen bij de energietransitie. Hij noemt het Amphia Ziekenhuis in Breda. ‘Daar werken we samen met New Horizon aan circulair slopen. Of neem de gebiedsontwikkeling Noordkavel in het stationsgebied Delft Campus. Daar is veel aandacht voor (gestapelde) houtbouw. We lopen voorop, maar we willen bewezen technologie inzetten en zakelijk verantwoord opereren. Het moet betaalbaar blijven.’
Om het betaalbaar te houden én zoden aan de dijk te zetten, is schaalgrootte een belangrijke voorwaarde. Of het nu gaat om energietransitie of klimaat en landschap. Joosen: ‘Hoe groter de schaal waarop we werken, hoe meer kansen voor collectieve energiebronnen, voor innovaties, voor vruchtbare samenwerking. En voor betaalbaarheid.’ Dat laatste is tegenwoordig belangrijker dan ooit. Het FD stelde onlangs vast dat kopers de gemiddelde nieuwbouwwoning, hoe mooi en energiezuinig ook, soms duur vinden – zeker nu de hypotheekrente oploopt.
Natuurlijk, de Groenhypotheek maakt duurzaam wonen bereikbaar door een rentekorting op de lening. Kopers van een energieneutrale nieuwbouwwoning kunnen verder profiteren van ruimere financieringsmogelijkheden, en uiteraard van meer comfort en lagere energielasten. Maar er is meer nodig. Joosen: ‘Door schaalgrootte kunnen we wonen bereikbaar en betaalbaar houden en tegelijk de energietransitie versnellen. Je kunt die verschillende opgaven goed combineren. In Valkenhorst en straks ook in de Gnephoek willen we die kansen grijpen. Laten we de woningbouwopgave dus nog sterker verbinden met de energietransitie.’
