"Het zijn private coöperaties die woningen bouwen en exploiteren tegen kostprijs. Ze worden gevormd door een groep particulieren, die allemaal een aandeel kopen in de coöperatie. Dat kan om forse bedragen gaan, tot € 25.000. Deze inleg vormt het eigen vermogen van het Genossenschaft. Dat is nodig om überhaupt bankfinanciering te kunnen krijgen."
"In Zürich schrijft de gemeente prijsvragen uit. De coöperatie met het beste idee mag vervolgens voor 70 jaar de grond pachten om daarop het eigen bouwproject te realiseren. De coöperatie organiseert alles zelf. De deelnemers zijn eigenaar van de Genossenschaft, de woningen zijn gezamenlijk eigendom. Ze betalen contributie aan de coöperatie. In Zürich zijn er 150 tot 250 Genossenschaften. Ook Duitse steden kennen dergelijke particuliere coöperaties."
"Een groot voordeel is dat ze veel in het middensegment bouwen. De Zwitserse overheid verplicht de particuliere coöperaties namelijk om slechts 10% sociaal te bouwen. De rest is vrije keuze. Door het gemêleerde aanbod is er binnen de Genossenschaft veel doorstroming. De regelgeving bevordert dit trouwens, onder meer doordat langdurig scheefwonen niet is toegestaan. Door het particuliere initiatief, waarbij redelijk gelijkgestemde geesten samenwerken in een Genosschenschaft, is er veel aandacht voor de openbare ruimte, (buurt)voorzieningen en nabijheid van het openbaar vervoersnetwerk.
Een ander voordeel is dat de woonlasten in Zürich zo voor een zeer lange periode vastliggen. Dat geeft bewoners financiële zekerheid. Een mogelijk nadeel is dat deelnemers in Genossenschaften minder kapitaal opbouwen in hun woning, omdat eventuele overwaarde alleen berekend wordt naar rato van het individuele aandeel in de coöperatie. Er is dus alleen rendement op eigen vermogen en niet op het vreemde vermogen dat in de coöperatie zit."
"De populariteit en het succes van Genossenschaften hangen samen met de Zwitserse cultuur, die – meer dan de onze – gericht is op eigen initiatief als het om wonen en bouwen gaat. Met een groep andere mensen een bouwplan maken, het inschakelen van architecten en aannemers: Zwitsers schrikken daar niet voor terug. Het hoort er nu eenmaal bij. Een andere verklaring voor de populariteit van Genossenschaften is dat de woningmarkt in Zürich goed functioneert en niet overspannen is. Men ervaart dus dat het systeem werkt. Er zijn ruim voldoende middeldure huurwoningen beschikbaar en bovendien is er sociale vermenging. Ook het feit dat de overheid actief inzet op het bouwen van woningen voor gezinnen, speelt een belangrijke rol."
"Genossenschaften lijken ook een optie voor de Nederlandse woningmarkt. Sterker nog, de gemeente Amsterdam wil ermee gaan experimenteren. Toch is het Zwitserse model bij ons niet 1 op 1 te kopiëren. Dat heeft enerzijds te maken met de hierboven genoemde cultuurverschillen, maar ook met regelgeving. In Nederland blijft het lastiger voor een groep particulieren om financiering te regelen voor een eigen bouwproject. En zetten gemeenten in op een model met kostendekkende huren. Daarnaast spelen er enkele praktische problemen. Zo is grond in onze binnensteden zo duur, dat het voor een coöperatie financieel moeilijk haalbaar is om te bouwen voor het middelhuursegment."
"Allereerst moeten gemeenten hun focus deels verleggen van sociale woningbouw en het vrije segment naar het middeldure huursegment. Dit vraagt enerzijds om het besef dat een groter middensegment in de huurmarkt essentieel is voor meer doorstroming. Anderzijds betekent het dat gemeenten voor deze categorie een bijzonder grondbeleid moeten volgen om bij te dragen aan de betaalbaarheid. Ook zullen bepaalde regels moeten worden aangepast. Een verklaring voor het succes in Zwitserland is immers dat gezinnen die groter worden (door geboorte) of kleiner (doordat kinderen uit huis gaan) verplicht moeten verhuizen naar een woning die bij de nieuwe gezinsgrootte past. Een dergelijke verplichting lijkt in Nederland vooralsnog niet haalbaar."
